اگرچه کشاورزی تامین کننده نیاز در حال رشد مواد غذایی و سایر محصولات است، اما در عین حال یکی از عوامل اصلی انتشار گازهای گلخانه ای، از بین رفتن تنوع زیستی، آلودگی های شیمیایی، و تخریب خاک است. نگرانی ها در مورد پایداری کشاورزی سنتی توجهات را به سمت سیستم های کشاورزی جایگزین همانند کشت ارگانیک و محصولات تراریخته که بیشتر با محیط زیست سازگار می باشند معطوف ساخته است. بررسی منابع و تجزیه و تحلیل های آماری مختلف نشان داده اند که اگر چه کشاورزی ارگانیک در مقایسه با کشاورزی سنتی دارای عملکرد کمتری است اما مواد با ارزش مغذی برابر یا بالاتر به همراه بقایای کمتر آفت کش یا عدم وجود آن ارائه می کند. از طرف دیگر در محل خسارت آفات یا بیماری ها در محصول ارگانیک ممکن است مقدار زیادی قارچ های ساپروفیت رشد نمایند که مایکوتوکسین های سمی و سرطان زا ایجاد کند. بنابراین و به منظور تولید غذای کافی با قیمت مناسب برای جمعیت در حال ازدیاد در جهان که پیش بینی می شود تا سال 2030 به 7 میلیارد نفر خواهد رسید و به منظور تامین معیشت کشاورزان به خصوص کشاورزان خرده پا و کم درآمد و همچنین کاهش تاثیرات زیست محیطی ناشی از فعالیت های کشاورزی، تلفیقی از روشهای قدیم و نوین در کشاورزی و استفاده از علوم و فنون نوین به ویژه محصولات تراریخته می تواند راه گشای بسیاری از مشکلات غذایی و زیست محیطی در جهان باشد. گیاهان تراریخته مقاوم به آفات و بیماری ها می توانند در کشاورزی تلفیقی و ارگانیک در جهت کاهش مصرف سموم به کار روند. کشت محصولات تراریخته با اهداف کشاورزی ارگانیک از جمله کاهش یا عدم مصرف سم همسو است. از این روست که اصطلاح "ارگانوژنیک" تعریف می شود که از پیوند مبارک محصولات ارگانیک و محصولات تراریخته به وجود می آید.

آینده کشاورزی ارگانیک به عنوان یکی از مصادیق رهیافت های کشاورزی پایدار تا حد زیادی به تقاضای مصرف کنندگان و انگیزه آنها برای پرداخت قیمت بالاتر برای غذای ارگانیک وابسته است. از این رو مقاله حاضر با به کارگیری روش تحقیق آمیخته اکتشافی به شناسایی پیشران های توسعه بازار محصولات کشاورزی ارگانیک پرداخته است. در بخش کیفی، با کمک تحلیل محتوای منابع و داده های حاصل از 16 مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران بازار ارگانیک، 29 پیشران در قالب شش گروه شناسایی شدند. در بخش کمی، به منظور تأیید پیشران های شناسایی شده از روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده شد. جامعه آماری این بخش مدیران، کارشناسان، تولید کنندگان و فروشندگان محصولات ارگانیک بودند که با کمک فرمول کوکران و روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب، 68 نفر از آنان انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه مستخرج از بخش کیفی، گردآوری و با کمک نرم افزارهای SPSS22و Smart PLS3تجزیه و تحلیل شدند. مقادیر شاخص میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای هر یک از سازه های مدل، بیشتر از 5/0 و مقادیر ضریب پایایی ترکیبی (CR)، بیشتر از 7/0 بدست آمد که نشان دهنده عملکرد مناسب بخش اندازه گیری مدل است. بر اساس نتایج بدست آمده، عوامل فرهنگ سازی و تبلیغات، تقویت کانال های توزیع و فروش، حمایت های مالی و اعتباری، بازرسی و نظارت، برنامه های آموزشی و ترویجی و تسهیلات گرفتن گواهی، لوگو و برندسازی به ترتیب اصلی ترین و مهم ترین پیشران های توسعه بازار محصولات ارگانیک هستند.

کشاورزی ارگانیک دارای نقش اساسی در توسعه پایدار می باشد و عامل اصلی شکل گیری و توسعه کشت ارگانیک، تقاضای مصرف کنندگان و نگرش تعیین کننده و جهت دهنده تقاضا می باشد. لذا هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر نگرش مصرف کنندگان محصولات کشاورزی ارگانیک در تهران می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی، روش آن همبستگی می باشد. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه بین 7.0-8.0 محاسبه گردید. جامعه آماری شامل آن دسته از افرادی است که از بین محصولات باغی، صیفی، دامی، لبنی ارگانیک حداقل یک گروه را از میدان میوه و تره بار جلال آل احمد شهر تهران، خریداری و مصرف می کنند. با توجه به این امر که حجم کل جامعه آماری مورد مطالعه تابعی از زمان است برای تعیین حجم نمونه ابتدا یک مدل آماری برای حجم آماری ارائه شد و بر اساس فرمول کوکران 124 نفر به عنوان نمونه به کمک روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد، متغیرهای آگاهی بهداشتی، دانش محصولات ارگانیک، انگیزه و سن مصرف کنندگان 32 درصد از تغییرات متغیر نگرش محصولات ارگانیک را تبیین کردند.

هدف کلی این پژوهش، بررسی نگرش کارشناسان کشاورزی نسبت به شناخت و مصرف محصولات ارگانیک کشاورزی در بین مصرف کنندگان بود. پژوهش از نوع کاربردی، روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری آن 1200 نفر از کارشناسان کشاورزی در پنج استان بود. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود که تعداد 289 نفر از کارشناسان بر اساس فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بود که روایی (صوری) آن بر اساس نظر جمعی از استادان و صاحب نظران ترویج کشاورزی دانشگاه تهران تایید گردید و پایایی آن با استفاده از فرمول کرونباخ-آلفا (0.92=a) تایید شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSSwin13 تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها نشان داد از نظر کارشناسان مهمترین رسانه برای اطلاع رسانی به مصرف کنندگان رادیو و تلویزیون و مهمترین روش برای عرضه محصولات ارگانیک عرضه از طریق برچسب های خاص محصولات ارگانیک است. همچنین مهم ترین عوامل موثر بر پذیرش محصولات ارگانیک در بین مصرف کنندگان «اطلاع رسانی در مورد تاثیر مصرف سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی و بروز بیماری های مختلف» و «اتخاذ تدابیری برای حمایت از تولیدکنندگان در راستای بازاریابی و بازاررسانی این محصولات» بود. مهمترین عوامل موثر در پذیرش محصولات ارگانیک در چهار عامل حمایتی-آموزشی، اطلاع رسانی، نهادی-ساختاری و توسعه زیرساخت ها دسته بندی شدند، که درمجموع 59 درصد از واریانس موجود را تبیین نمودند. تفاوت نگرش کارشناسان زن و مرد نیز معنی دار نبود.

افزایش نگرانی مصرف­کنندگان از کیفیت و ایمنی محصولات کشاورزی در سراسر جهان سبب شده است تا محصولات ارگانیک به یکی از محبوب­ترین گزینه­های مصرف سالم و پایدار تبدیل شوند. گرایش و مصرف روزافزون محصولات کشاورزی ارگانیک، رشد فزاینده بازار این محصولات را در دو دهه اخیر به همراه داشته است. به دلیل اهمیت ورود و کسب سهمی از این بازار رو به رشد، این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر بر راهبرد ورود به بازار بین­المللی محصولات ارگانیک و تعیین راهبرد مناسب برای ورود به آن با استفاده مدل­سازی معادلات ساختاری می­پردازد. داده­های این مطالعه با جمع­آوری 90 پرسشنامه از تولیدکنندگان محصولات زعفران، پسته و کشمش ارگانیک در سال 1400 با روش نمونه­گیری در دسترس در استان خراسان رضوی به­دست آمده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که متغیرهای ریسک و انگیزه ورود به بازار بین­المللی به طور مستقیم و متغیر مالکیت بر تولید و بازاریابی به­طور غیرمستقیم و از طریق اثرگذاری بر انگیزه ورود به بازار بین­المللی، بر راهبرد ورود به بازار بین­المللی اثر مثبت و معنادار دارند. ضمن این­که ریسک اثر کاهنده و معنادار بر انگیزه ورود به بازار بین­المللی محصولات ارگانیک دارد. بر این اساس، راهبرد مناسب برای ورود به بازار بین­المللی محصولات ارگانیک، راهبردهای غیرمستقیم، مشارکتی و غیرحضوری مانند صادرات غیرمستقیم، تولید قراردادی و سرمایه­گذاری مشترک به دست آمد. از این­رو، پیشنهاد می­شود دولت برای حضور مستقیم تولیدکنندگان محصولات ارگانیک در بازارهای بین­المللی، ریسک­های ناشی از تحریم و موانع انگیزه­ای برای ورود به بازار را رفع نموده یا کاهش دهد.

انسان، امروزه وارد عصری شده است که در آن شیوه تولید محصولات و تأثیر آن بر کره زمین و سلامتی انسان، از اهمیت بالایی برخوردار است. آسیب‎های محیط زیستی، علاوه بر آنکه موجب کاهش فعالیت‎های زراعی و غیرزراعی می‎شود، سلامتی انسان را نیز به خطر خواهد انداخت. باتوجه‎به اهمیت حفظ محیط‎زیست و سلامت انسان، پژوهش حاضر باهدف تحلیل اثرات زیست‎محیطی پذیرش محصولات کشاورزی ارگانیک از دیدگاه تولیدکنندگان و مصرف‎کنندگان این محصولات در شهرستان تبریز انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را تولیدکنندگان و مصرف‎کنندگان این محصولات در سطح شهرستان تشکیل می‎دهد. جامعه تولیدکنندگان در سطح شهرستان 28 نفر می‎باشدکه به صورت تمام‎شماری مطالعه شدند. در جامعه مصرف‎کنندگان، حجم نمونه 384 نفر برآورد گردید، ولی برای دستیابی به نتایج بهتر 391 پرسش‎نامه تکمیل شد. جهت تحلیل داده‎ها از مدل‎سازی معادلات ساختاری در نرم افزار SMART PLS و آزمون‎های T تک نمونه‎ای و فریدمن بهره گرفته شد. نتایج ارزیابی اولیه مدل اندازه‎گیری، گویای مناسب بودن مدل است. نتایج مدل ساختاری بیانگر وجود رابطه ساختاری معنی‎دار میان بهبود ساختاری و حاصلخیری خاک، کاهش آلودگی و هدر رفت آب، بهبود و کاهش آلودگی هوا، تقویت تنوع زراعی و زیستی، کنترل و جایگزینی کود و سموم شیمیایی با کودهای آلی و بیولوژیک و دانش زیست محیطی وجود دارد. بر اساس نتایج، کشاورزی ارگانیک با روش‎های مانند استفاده از بقایای گیاهان به عنوان کود سبز، حفظ خاک، کاهش آلودگی و ...موجب افزایش حاصلخیزی خاک و عدم فرسایش آن شده و با تولید محصولات کشاورزی با کمیت و کیفیت بالا، آسیب‎رسانی به محیط زیست کاهش می‎یابد.